O doświadczeniu bezpośrednim i jego braku

Czy fotografując możemy pokonać dystans między naszym okiem i otaczającym nas środowiskiem? Czy możemy bezpośrednio doświadczyć przyrody mimo obecności filtra obiektywu? O to m.in. pyta Ewa Martyniszyn w wystawie O doświadczeniu bezpośrednim i jego braku. Ale to opowieść nie tylko o fotografii, ale szerzej o relacji człowieka ze środowiskiem, o możliwości, a może niemożliwości zbliżenia się do świata wokół. Fotografia (nomen omen – soczewka) tę relację wydobywa, by powiedzieć w języku fotografii, wyostrza. 

Wystawa pokazywana w Galerii Akademickiej UAM jest wieloelementowa. Składa się z serii aktów zatytułowanej Gesty ku naturze, inscenizowanych portretów Personifikacje, pracy Powidoki oraz cyklu Powroty I. Całość uzupełnia obiekt Alea iacta est/ Kości zostały rzucone, zestaw filmów Małe medytacje i realizacja Przestrzeń pusta. Uwaga! Komunikat.
W ekspozycji w odmiennym świetle przyglądamy się kwestiom, jakże często podejmowanym dzisiaj we współczesnej sztuce środowiskowej czy też refleksji z obszaru nowej humanistyki. Na pierwszym planie tych nurtów myślenia pojawiają się kwestie dotyczące miejsca człowieka wobec jego nie-ludzkich współtowarzyszy, antropocenicznego śladu wpływającego na zmiany środowiskowe, etycznego postępowania wobec innych, podmiotowego traktowania tak żywych organizmów, jak i nieożywionych rzeczy, i wreszcie – rezygnacji z filozoficznej opozycji natury i kultury na rzecz naturokultury, czy też kulturynatury. Tytuł wystawy Martyniszyn sprowadza te wątki do jednego, bardziej generalnego pytania: czy istnieje jeszcze „doświadczenie bezpośrednie"? 

Jesteśmy zatem w przyrodzie, jak jednak przenieść je w sferę sztuki? Jak pokazać to, czego doświadczyliśmy przechadzając się po łąkach, wdychając zapach mokrego lasu, raniąc nasze stopy o ostre trawy ścierniska? Cykle fotograficzne Martyniszyn to eksperymenty, badające warunki odpowiedzi na te pytania. Artystka pokazuje próby wtopienia się w środowisko przyrodnicze (w aktach), przygląda się interakcjom ze światem (Małe medytacje i Personifikacje), potrzebie uobecniania natury poprzez jej nieudolną produkcję w plastikowych ozdobach (Powidoki), usiłowaniom zachowania i przywrócenia zwierząt środowisku (Powroty I i instalacja Alea iacta est/ Kości zostały rzucone). Każdy
z fragmentów nieco inaczej przedstawia związki świata ludzkiego i nie-ludzkiego. Pokazuje niemożliwość zaistnienia „płaskich ontologii" i uznania na równi podmiotowości człowieka i świata poza-ludzkiego. Okazuje się, że spojrzenie fotografii wcale nie jest spojrzeniem „innego", maszyny, jest perspektywą antropocentryczną, która utrudnia bezpośrednie doświadczenie. Martyniszyn opowiada o pragnieniu bezpośredniości, marzeniu, które w efekcie zostaje niezrealizowane i zostawia w nas poczucie braku i pustki. 

Kuratorka: Marianna Michałowska

Ewa Martyniszyn – adiunkt w Katedrze Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu. W 2018 roku uzyskała tytuł doktora w zakresie sztuk filmowych (fotografii) w Łódzkiej Szkole Filmowej. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu Wydziału Komunikacji Multimedialnej (1998-2004) specjalności: fotografia (dyplomy z wyróżnieniem) oraz Państwowego Pomaturalnego Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy w Opolu, specjalność: jak wyżej (1996-1998). Nauczycielka we Wrocławskich Szkołach Fotograficznych (AFA, PHO-Bos) w latach 2004-2009 oraz w Pomaturalnym Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy we Wrocławiu (2004-2020).

Członkini ZPAF od 2005 r.  

Od 2019 prowadzi galerię Łącznik na Wydziale Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Wrocławskiego.

Artystka, dydaktyk, kuratorka wystaw, organizatorka i członkini jury konkursów związanych ze sztuką, brała udział w licznych wystawach w kraju i za granicą. Autorka publikacji w książkach i czasopismach fotograficznych i artystycznych. W obszarze jej zainteresowań twórczych i badawczych znajduje się fotografia inscenizowana i jej granice, tematyka prac skoncentrowana jest wokół człowieka, czasu, natury.