Beata Mak-Sobota „Synchronia – teraźniejszość i retrospekcja"

Twórczość artystyczna oparta na pracy z materią szkła, stanowiąc złożony proces, niesie w sobie nie tylko bogactwo estetyczne wynikające z właściwości tworzywa, lecz zawiera również warstwę przekazu i oddziaływania dzieła oraz aspekty technologiczne. Szczególnie interesujący staje się proces twórczy, w którym artysta funkcjonuje równocześnie w dwóch przenikających się obszarach: sztuki i projektowania, szkła artystycznego oraz szkła użytkowego. To właśnie ta jednoczesność – nie linearna, ale synchroniczna – staje się kluczowym czynnikiem wpływającym na jakość, głębię i innowacyjność powstających realizacji. Twórczość Beaty Mak-Soboty, prezentowana z okazji jubileuszu 30-lecia pracy twórczej w Muzeum w Wodzisławiu Śląskim, stanowi doskonały przykład głębokiego, dojrzałego dialogu pomiędzy dwoma pozornie odmiennymi obszarami twórczości: szkłem artystycznym a szkłem użytkowym. Jej praca od lat wpisuje się w przestrzeń, gdzie forma spotyka funkcję, a artystyczna inspiracja, intencja i wizja łączy się ze świadomością technologicznej strony tworzywa. To właśnie ta jednoczesność działania, nieustanna obecność w obu sferach naraz, okazuje się kluczem do zrozumienia bogactwa i spójności jej dorobku.

W fizyce istnieje pojęcie spontanicznej synchroniczności, opisujące zjawisko, w którym niezależne układy fizyczne zaczynają działać w harmonii bez wyraźnej przyczyny zewnętrznej. Podobnie Carl Gustav Jung opisywał synchroniczność jako znaczące współwystępowanie zdarzeń, które nie są połączone przyczynowo, ale tworzą wewnętrzną spójność i sens.
W kontekście twórczości w szkle, takie podejście pozwala dostrzec, jak dwa – z pozoru odrębne światy - artystyczny i użytkowy, zaczynają rezonować ze sobą , prowadząc do powstawania dzieł, które są zarówno funkcjonalne i ekspresyjne. Przenikanie się tych dwóch światów - sztuki i designu, skutkuje nie tylko doskonalszym rozumieniem materiału, lecz także budowaniem osobistego języka twórczego, w którym każdy obiekt i przedmiot, pełniąc funkcję praktyczną czy symboliczną, staje się nośnikiem głębszego sensu. W takim ujęciu proces twórczy nie jest już sumą działań, ale żywym, dynamicznym układem, w którym wszystko dzieje się „jednocześnie” a efekt końcowy jest odbiciem tej twórczej, wewnętrznej synchroniczności.

W odniesieniu do idei synchroniczności, zarówno tej zaczerpniętej z fizyki, jak i rozumianej
w duchu psychologii analitycznej Carla Gustava Junga, można powiedzieć, że twórczość Beaty Mak-Soboty nie jest efektem linearnej ewolucji, lecz raczej harmonijnego współistnienia, w którym różne wątki i obszary jej pracy zaczynają oddziaływać ze sobą znacząco poprzez dynamicznie przenikające się procesy, z których każdy wnosi coś do drugiego – zarówno na poziomie koncepcji, jak i rozwiązań technologicznych. Praca artystki w zakresie szkła użytkowego nie jest jedynie praktycznym dopełnieniem działań artystycznych – stanowi pełnoprawny komponent jej twórczości, będący źródłem inspiracji, analiz i poszukiwań. Z kolei dzieła stricte artystyczne – rzeźby i obiekty – niosą w sobie znamiona głębokiego zrozumienia i oryginalnego wykorzystania logiki materiału oraz precyzję, której ona wymaga, co wypływa zapewne z dyscypliny, która cechuje proces projektowy. Ta wymiana doświadczeń nie tylko wzbogaca język formalny artystki, ale również pozwala jej w pełni wykorzystać potencjał szkła jako medium. Procesy technologiczne, z którymi artystka obcuje na co dzień – kształtowanie termiczne, szlifowanie, klejenie czy barwienie szkła – wymagają skrupulatności, cierpliwości, a zarazem odwagi do eksperymentu i właśnie tu objawia się korzyść jednoczesnego myślenia w kategoriach sztuki i funkcji. Dla Beaty Mak-Soboty ta techniczna dyscyplina nie stanowi ograniczenia – staje się przestrzenią dla twórczego dialogu, a praca z materiałem przypomina nieustanne negocjowanie między zamysłem, konceptem a możliwościami, między formą
a funkcjonalnością. Praca nad przedmiotem użytkowym często stawia pytania o ergonomię, trwałość czy logikę konstrukcji , a odpowiedzi na te pytania mogą z kolei inspirować nowe rozwiązania formalne w szkle artystycznym. Odwrotnie - swoboda eksperymentu i poszukiwań w projektach artystycznych niejednokrotnie otwiera drzwi do innowacji w projektach użytkowych.

30 lat twórczości Beaty Mak-Soboty w szkle to historia harmonijnego współistnienia indywidualnej ekspresji oglądu świata, emocji, analizy formy, wiedzy i doświadczenia
o materiale Zgromadzone na wystawie prace zarówno użytkowe, jak i artystyczne - deskrypcyjne i konceptualne, nie istnieją w izolacji, lecz budują wspólną narrację o szkle jako materiale o niemal metafizycznym charakterze. Jubileuszowa wystawa staje się nie tylko podsumowaniem, ale i manifestacją artystycznej synchroniczności, która pozwala z równą pasją i głębią tworzyć zarówno dla zachwytu nad synergią szkła i światła, jak i dla codzienności, gdzie eksperyment i indywidualność otwiera nowe ścieżki, którymi Beata Mak-Sobota będzie kroczyć realizując swój twórczy imperatyw.

Kurator: Stanisław Sobota